Որո՞նք են ամենապահանջված ՏՏ մասնագիտությունները Հայաստանում

«Աշխարհը ահռելիորեն փոխվել է, և տեխնոլոգիաների շնորհիվ այժմ հնարավորությունները շատ ավելի լայն են բաշխված, քան երբևէ: Հայաստանի համար տեխնոլոգիական հնարավորություններն առանձնահատուկ են»։
— Ալեքսիս Օհանյան, Reddit-ի համահիմնադիր և Seven Seven Six-ի հիմնադիր

Ինչպես նշել է Reddit-ի հիմնադիրն իր ելույթներից մեկում, տեղեկատվական տեխնոլոգիաները Հայաստանում կենտրոնական դեր ունեն։ Վերջին տարիներին ոլորտը գրանցել է էական աճ՝ նոր ընկերությունների թվով և տարեկան երկնիշ տեմպերով ավելացող աշխատատեղերի գրանցմամբ: Էկոնոմիկայի նախարար Վահան Քերոբյանի տրամադրած տվյալները ցույց են տալիս, որ հայկական տեխնոլոգիական ընկերություններում 2022 թվականի ապրիլի վերջի դրությամբ աշխատել է 20 000 մարդ՝ 2021 թվականի 13 500-ի դիմաց։ Միևնույն ժամանակ, ստարտափների և օտարերկրյա ներդրումների թիվը ռեկորդային է։

Տեխնոլոգիական ոլորտում մեծ պահանջարկը և գլոբալ շղթային արժեք ավելացնելու լուծումներ մշակելու հետաքրքրությունը Հայաստանում շատ մարդկանց դրդում են իրենց փորձառությունը տեղեկատվական և հաղորդակցման տեխնոլոգիաների (ՏՀՏ) ոլորտում:

Հայկական տեխնոլոգիական արդյունաբերության հետ կապված առավել նշանակալից զարգացումներից են նորարարական ստարտափները, կրթական ծրագրերը, ներդրումները և կարիերայի հնարավորությունները։

Ի՞նչ ձեռքբերումներ և հնարավորություններ կան այս ոլորտում: Մենք կիսվում ենք մեր որոշ պատկերացումներով:

Հայկական տեխնոլոգիական ստարտափներ և ներդրումներ արտասահմանյան ընկերություններից

Աճող ստարտափները և բեկումնային գաղափարների իրականացումը Հայաստանում ՏՏ ոլորտի աճի հիմնական շարժիչ ուժն է, թերևս։ Այստեղ դուք կարող եք տեսնել ընկերություններ, որոնք մասնագիտացած են հարմարեցված ծրագրային ապահովման, տվյալների գիտության, արհեստական ​​ինտելեկտի, քվանտային հաշվարկների, համակարգչային գրաֆիկայի, մուլտիմեդիայի և այլ ոլորտներում:

Ըստ Banks.am-ի՝ 2021 թվականին Հայաստանում գործող ստարտափները 27 մլն դոլարի ներդրումներ են ստացել։ Շատ ավելի մեծ ներդրումներ են ստացել նաև հայ հիմնադիրներ ունեցող, բայց արտերկրում գործող մի քանի ընկերություններ, որոնց ընդլայնման առաջին ուղղությունը Հայաստանն է։ Նաև այդ տարի Picsart ստեղծագործական հարթակը դարձավ հայկական առաջին միաեղջյուրը՝ հասնելով 1 մլրդ դոլար կապիտալիզացիայի։ Մեկ այլ ստարտափ՝ Krisp-ը, որը հեռացնում է ֆոնային աղմուկը մեքենայական ուսուցման միջոցով, ներգրավել է 9 միլիոն դոլար՝ ընդհանուր առմամբ հավաքելով 17,5 միլիոն դոլար ներդրումներ 4 փուլերում: Podcastle AI-ն՝ աուդիոնյութերի ստեղծման և խմբագրման հարթակը, որը հիմնադրվել է 2020 թվականին, 7 միլիոն դոլար է հավաքել վաղ փուլի ֆինանսավորման փուլում:

Ներքին ընկերությունների աճին զուգընթաց էապես ավելացել է Հայաստանում մասնաճյուղեր կամ դուստր ձեռնարկություններ հիմնող օտարերկրյա տեխնոլոգիական ընկերությունների թիվը։ Դրանց թվում են արդեն Adobe, EPAM, Oracle, SADA, Siemens, Synopsis, Teamviewer, Optym, Mentor Graphics, SEMRush և այլն:

Որոշ առաջատար միջազգային ընկերություններ, այդ թվում՝ Microsoft-ը, IBM-ը, NVIDIA-ն, ManyChat-ը, National Instruments-ը և այլք, երկրում բացել են հետազոտական ​​լաբորատորիաներ և արտադրողների տարածքներ: Ձեռնարկությունների հիմնական բազավորման վայրը Երևանն է: Հաջորդը Վանաձորն ու Գյումրին են։

Այս առումով Երևանից դուրս, Հայաստանի մյուս մեծ քաղաքներում տեխնոլոգիական միջավայրի զարգացմանը մեծապես նպաստում է տեղական ենթակառուցվածքների, մասնավորապես՝ տեխնոլոգիական հանգույցների առկայությունը։ Այդպիսիք են Գյումրու տեխնոլոգիական կենտրոնը Գյումրիում և Վանաձորի տեխնոլոգիական կենտրոնը Վանաձորում, ինչպես նաև ԹՈՒՄՈ կենտրոնները և շարունակաբար բացվող համատեղ աշխատանքային տարածքներ և այլ կենտրոններ:

Ինչպե՞ս սովորել կամ բարելավել տեխնոլոգիական հմտությունները Հայաստանում

Հայաստանում կան բազմաթիվ կրթական ծրագրեր սկսնակների, ինչպես նաև ոլորտի փորձագետների համար, որպեսզի յուրաքանչյուրը կարողանա գտնել այն, ինչ փնտրում է: Ստորև բերված են մի քանի օրինակներ.

Արմաթ ինժեներական լաբորատորիաներ

2014 թվականին հիմնադրված «Արմաթ» ինժեներական և ռոբոտաշինական լաբորատորիաները հասանելի են Հայաստանի բոլոր մարզերում՝ օգնելու 10-18 տարեկան երիտասարդ սովորողներին անվճար կրթություն ստանալ STEM (գիտություն, տեխնոլոգիա, ճարտարագիտություն և մաթեմատիկա) առարկաներից: 2022 թվականի դրությամբ Հայաստանում (այդ թվում Արցախում), Վրաստանում և Հնդկաստանում գործում է 626 լաբորատորիա։

ԹՈՒՄՈ ստեղծարար տեխնոլոգիաների կենտրոն

ԹՈՒՄՈ-ն Հայաստանում դեռահասների համար նախատեսված ևս մեկ կրթական ծրագիր է: Այն առաջարկում է ինքնուրույն ուսուցման գործողություններ, սեմինարներ և նախագծերի լաբորատորիաներ՝ կենտրոնացած 14 թիրախների վրա, այդ թվում՝ անիմացիա, խաղերի մշակում, վեբ մշակում, 3D մոդելավորում, ծրագրավորում, գրաֆիկական դիզայն և այլն: Ներկայումս ԹՈՒՄՈ-ն գործում է Երևանում, Դիլիջանում, Գյումրիում և Ստեփանակերտում։ Ստեղծարար կենտրոններ ունի նաև Հայաստանից դուրս՝ Փարիզ, Բեյրութ, Մոսկվա և այլ քաղաքներում։

Armenian Code Academy (ACA)

Այս ուսումնական հաստատությունն առաջարկում է տարբեր տեսակի ուսուցման և կոդավորման բութքեմփներ տարբեր կարիերայի նպատակներ ունեցող ուսանողների համար: Բացի ծրագրավորման դասընթացներից, կան նաև այլ մասնագիտություններ ընդգրկող դասընթացներ։ Այստեղ դուք կարող եք գտնել առցանց և օֆլայն ծրագրեր JavaScript-ի, Python-ի, UI/UX դիզայնի, ՏՏ նախագծերի կառավարման, տվյալների վերլուծության և այլնի վերաբերյալ:

Սինոփսիս Հայաստանի կրթության դեպարտամենտ (SAED)

Սինոփսիսը Հայաստանում մշակել է տարբեր կրթական ծրագրեր։ Համագործակցելով համալսարանների հետ՝ ընկերությունը ընդլայնում է ինժեներական ծրագրերը բոլորի համար System-on-Chip (SoC) նախագծման և ծրագրային ապահովման ճարտարագիտության ասպեկտները: Ընկերության մյուս դասընթացներն են՝ STEP ավագ դպրոցի ծրագիրը, ըստ պահանջի ուսուցում և պրակտիկա:

Այսօր բազմաթիվ ռեսուրսներ կան կրթության, ինքնակրթության, սովորելու և կատարելագործվելու համար: Դուք կարող եք դիտել ձեռնարկներ, մասնակցել առցանց դասընթացներ, կիրառել ձեր գիտելիքները կայքերի կոդավորման վերաբերյալ, կարդալ տեխնիկական փաստաթղթեր և այլն: Մնում է ընտրել տարբերակ և դառնալ մրցունակ մասնագետ տեխնոլոգիական ոլորտում:

Որո՞նք են Հայաստանում ամենապահանջված տեխնոլոգիական մասնագիտությունները

Նայելով հայկական ՏՏ ոլորտին՝ կտեսնեք, որ տարբեր փորձառությունների, հմտությունների և գիտելիքների տեր մարդիկ հավաքվում են տարբեր նախագծերի շուրջ: Մասնագետների պահանջարկը մեծ է, և այն շարունակում է աճել։ Այս ոլորտում աշխատավարձերը համեմատաբար բարձր են։ Դրանք հիմնականում կախված են աշխատողների հմտություններից և փորձից։

Հայաստանում ամենապահանջված տեխնոլոգիական մասնագետները

Backend ծրագրավորողներ

Backend-ի մշակողները աշխատում են սերվերի կողմի գործառույթների վրա, որոնք օգտվողները չեն կարող տեսնել: Նրանց աշխատանքը ներառում է տվյալների մշակման, պահպանման և անվտանգության լուծումների կառուցում և պահպանում: Backend-ի մշակողների համար հայտնի ծրագրավորման լեզուներն են JavaScript, Java, Python, PHP, Node.js, MySQL, Linux և այլն: Այս մասնագիտության օգտակար հմտություններն են՝ խնդիրներ լուծելը, վերլուծական մտածողությունը և լավ հաղորդակցությունը: Հայաստանում backend ծրագրավորողների աշխատավարձերի շրջանակը մեծ է. Ըստ salaries.am-ի տվյալների՝ այն տատանվում է 150 000-ից 2 000 000 դրամի սահմաններում։

Frontend ծրագրավորողներ

Frontend-ի մշակողները ցանկացած տեխնոլոգիական թիմի կարևոր մասն են, քանի որ նրանք լուծումներ են ստեղծում, որոնք թույլ են տալիս օգտվողներին շփվել կայքերի և հավելվածների հետ: Frontend ծրագրավորողների համար հայտնի ծրագրավորման լեզուներն են HTML, CSS, Javascript, React, Vue, JQuery և այլն: Ստեղծագործությունը, թիմային աշխատանքը և խնդիրների լուծման մտածելակերպը նրանց համար օգտակար հմտություններ են: Հմտությունների և փորձի հիման վրա Հայաստանում frontend ծրագրավորողները վաստակում են 120,000 դրամից մինչև 1,500,000 դրամ:

Որակի ապահովման (QA) թեստավորողներ

Որակի ապահովման փորձարկողները (թեստավորողներ) ստուգում են՝ արդյոք ծրագրաշարը, որը թիմը նախատեսում է թողարկել, հուսալի է: Բացի այդ, նրանք օգնում են արտադրաքները վերականգնել ձախողված թողարկումներից և կատարելագործումներ կատարել: Կան ձեռքով և ավտոմատացված թեստավորման մասնագետներ։ Ձեռնարկի գործընթացում մասնագետը քայլ առ քայլ թեստեր է կատարում առանց նկարագրության օրինաչափությունների: Ավտոմատացված թեստավորման ժամանակ թեստերն իրականացվում են ավտոմատ կերպով շրջանակների, գործիքների և ծրագրերի միջոցով: ՈԱ թեստավորողների համար օգտակար հմտություններ են պլանավորումը, փաստաթղթեր կազմելու կարողությունը, քննադատական ​​մտածողությունը, մշակման մեթոդների իմացությունը և այլն: Այս պաշտոնի համար աշխատավարձի սահմանաչափը 100,000 դրամ – 1,800,000 դրամ է:

Արհեստական ​​ինտելեկտի մասնագետներ

Այսօր արհեստական ​​ինտելեկտը թվային փոխակերպման հիմնական շարժիչ ուժերից է: Այս ձևավորվող տեխնոլոգիան թույլ է տալիս մեքենային նմանակել մարդու վարքագիծը և լուծել տարբեր բարդ խնդիրներ խելացի համակարգչային համակարգերի միջոցով: AI-ն իր ենթաբազմություններով, ինչպիսիք են Machine Learning-ը (ML), Deep Learning-ը և չաթբոթերը, ամենաթեժ տեխնոլոգիական միտումներից մեկն է: Ըստ LinkedIn-ի տվյալների՝ 2016-2020 թվականներին արհեստական ​​ինտելեկտի մասնագետների աշխատանքի ընդունման աճը տարեկան աճել է 74%-ով: Հայաստանում կան արհեստական ​​ինտելեկտի վրա կենտրոնացած բազմաթիվ ընկերություններ, այդ թվում՝ SmartClick, Cognaize, Expper Technologies, Podcastle և այլն: Մասնագիտությունը բարձր մրցունակ է: Ամենապահանջված հմտություններից են ծրագրավորման լեզուների իմացությունը՝ Python, Java, R, գծային հանրահաշիվ և վիճակագրություն, ազդակների վերլուծություն և այլն: AI մասնագետների ամսական աշխատավարձը տատանվում է 200,000 դրամից մինչև 1,200,000 դրամ:

Արտադրանքի կառավարում և նախագծերի կառավարում

Եթե ​​դուք ունեք ուժեղ կազմակերպչական հմտություններ և հետաքրքրված եք տեխնոլոգիաներով, ապա այս կարիերայից մեկը կարող է լավ հնարավորություն լինել ձեզ համար: Թեև դա կարող է շփոթեցնող լինել, արտադրանքի կառավարումը (product management) նույնը չէ, ինչ նախագծի կառավարումը (project management): Մինչ արտադրանքի մենեջերը կենտրոնանում է զարգացման և թողարկման վրա, նախագծերի ղեկավարը հոգ է տանում նախագծի համակարգման, կառավարման և վերահսկողության մասին: Երկու դերերի համար ընդհանուր հմտություններն են ժամանակի կառավարումը, առաջնորդությունը, արդյունավետ հաղորդակցությունը և խնդիրներ լուծելու կարողությունները: Նախագծերի մենեջերները նաև պետք է լինեն տեխնիկական՝ տեխնոլոգիական ընկերությունում նախագծեր իրականացնելու համար: Հայաստանում մեծ պահանջարկ ունեն և՛ արտադրանքի, և՛ նախագծերի ղեկավարները: Նրանց ամսական աշխատավարձի սահմանը 120.000 դրամ – 1.400.000 դրամ է:

Բացի վերը նշվածից, Հայաստանի ՏՏ ոլորտում պահանջված են բազմաթիվ այլ տեխնիկական և ոչ տեխնիկական դերեր՝ որոնք այս կամ այն կերպ ասոցացված են տեխնոլոգիական բիզնեսների հետ։ Նրանց թվում են UI/UX դիզայներներ, գրաֆիկական դիզայներներ, թվային մարքետինգի մասնագետներ, նկարազարդողներ, տեխնիկական գրողներ, բովանդակության մենեջերներ, SEO մասնագետներ, վաճառքի ղեկավարներ, հաճախորդների աջակցության օգնականներ և այլն:

Առավելությունները և հնարավորությունները ՏՏ մասնագետների համար Հայաստանում

Հայաստանում տեխնոլոգիական ոլորտում աշխատելն ունի բազմաթիվ առավելություններ, ինչպիսիք են կարիերայի տարբեր ուղիների և ձեռքբերումների հնարավորությունները, աշխատանքի ընդունելու պահանջարկը և վաստակելու ներուժը: Շատ ընկերություններ առաջարկում են նաև ճկուն ժամեր և հիբրիդային աշխատանքի հնարավորություններ: Մյուս առավելությունն այն է, որ Հայաստանում մասնագետները կարող են ազատ աշխատանք գտնել այնպիսի հարթակների միջոցով, ինչպիսիք են Upwork, Fivver, Toptal և այլն: ԱՅս մասին դեռ կանդրադառնանք հաջորդիվ հոդվածներում։

Տեղեկատվական տեխնոլոգիաների աճող թափը և ապագայի հեռանկարները Հայաստանը դարձնում են նոր խաչմերուկ տեխնոլոգիական արդյունաբերության մեջ, ինչը նշանակում է, որ ոլորտին միանալու ժամանակը երբեք ավելի լավ չի եղել: